W minionych latach izraelscy twórcy filmowi jeszcze regularnie również zdecydowanie sięgają po temat, który szczególnie długo nie mógł doczekać się swych filmowych reperkusji. Pierwsza wojna libańska – bowiem o niej wypowiedź – pojawiła się na monitorze trzy lata temu za sprawą Ariego Folmana.
Multikino Kamień Pomorski
Czterej pancerni i morę
Jego Walc z Bashirem niczym huragan opanował światowe festiwale od Cannes po Los Angeles. Szlakiem ustalonym przez Folmana podążyli kolejni. Niespełna rok później, ku zaskoczeniu wielu, po pierwsze laury festiwalu w Wenecji sięgnął Liban Samuela Maoza, który tak przybył na sklepowe półki w rodzimym regionu.
Obu twórców łączy niezwykle wiele – zbliżają się do pięćdziesiątki, podróżowali do obecnego tegoż colleague’u, w 1982 roku zarówno Maoz jak również Folman zostali żołnierzami. Podobne życiowe zdarzenia nie zaowocowały jednak zbliżonym podejściem do tematu. Maoz w kontrze do osobistego rodaka nie porusza kwestii politycznych bezpośrednio. Subtelnie buduje obraz systemu, który doprowadził nie ale do tej szczególnej wojny, tymczasem jest rozpoczęciem wszystkich konfliktów, w które wplątana jest jego ojczyzna.
Jest maj 1982 roku, izraelska armia interweniuje zbrojnie w Libanie. Tysiące małych ludzi z dnia na doba oderwano od codzienności i wcielono w wojskowe szeregi. Wspólnie z potężnymi bohaterami siadamy do małego, brudnego czołgu, nie przypuszczamy jeszcze, że przybędzie go nam opuścić wówczas w wyniku filmu. Reżyser zdecydował się na niezwykle ryzykowne rozwiązanie – kamera jedynie dwukrotnie opuszcza wnętrze pojazdu.
Multikino Kamień Pomorski
Mogłoby się wydawać, ze filmowanie w naprawdę krótkiej odległości doprowadzi do irytującej powtarzalności kadrów, jednak Maoz doskonale usunął temu prawdopodobieństwu wprowadzając możliwość przyglądania się światu zewnętrznemu za pośrednictwem celowniczego wizjera. Pozycja ta – szalenie różna z rozwiązań, do jakich zdążył nas przyzwyczaić film wojenny – potęguje poczucie absurdu wojny narastające z początku filmu. Od czynnika w jakim bohaterowie utraciwszy komunikacja z właścicielami znajdują na państwie zdominowane przez wroga, krew, cień i morę towarzyszą im nieustanie. Właśnie brak kontaktu, zaś chyba właściwie brak porozumienia, jest zasadniczym problemem podejmowanym przez reżysera.
Multikino Kamień Pomorski
Dowództwo zdaje się nie rozumieć potrzeb żołnierzy, załoga czołgu nie że wejść do porozumienie czego skutkiem są częste kłótnie. Wszechobecne są również bariery językowe – łamana angielszczyzna falangisty, spośród jakim współpracują czołgiści, wysyła do fatalnych nieporozumień. Jednak najogromniejsze emocje wywołuje postać syryjskiego jeńca, nad którym pieczę sprawują bohaterowie. Posadzony w klaustrofobicznej przestrzeni, otoczony nieznanym, charczącym językiem, przechodzi potworne, psychiczne katusze. To film Maoza można i odczytywać jako metaforę bliskowschodnich stosunków. Reżyser zdaje się upatrywać przyczyn chronicznego konfliktu, trawiącego z lat ten skrawek świata, teraz w błędu dobrego kontaktu między rywalami. Prowadzony z wielu dekad dialog nie daje rezultatów, ponieważ zarówno samotna jak i kolejna okolica nie mama się zrozumieć argumentów przeciwnika. Błędne koło sypie się być niemożliwym do zatrzymania.
Multikino Kamień Pomorski
Liban dzieli się na miejscu innych prac nawiązujących do wielkiej walki z początków lat osiemdziesiątych. Maoz, w przeciwieństwie twórcy Walca z Baszirem, nie stawia twardych zarzutów konkretnym miejscom. Reżyser nie prowadzi polityki, przyczyn konfliktu upatruje w człowieku. Jeśli do antywojennego przesłania dodam dobre zdjęcia (wyróżnione na festiwalu Camerimage) oraz przejmujące role czwórki młodych artystów zdobywających się w drużynę czołgu, mogę z naturalnym sumieniem uznać Liban za film dobry, wart wykorzystywania wszystkiemu kinomanowi.
Multikino Kamień Pomorski
Źródło artykułu z serwisu Czterej pancerni i śmierć